Κανόνας των 50 κινήσεων

Ο Κανόνας των πενήντα κινήσεων στο σκάκι αναφέρει ότι ένας παίκτης μπορεί να διεκδικήσει μια ισοπαλία, εάν δεν έχει γίνει κάποια σύλληψη πεσσού και δεν έχει μετακινηθεί κάποιο πιόνι κατά τις τελευταίες πενήντα κινήσεις στην παρτίδα (για το σκοπό αυτό μια «κίνηση» είναι ένα ζεύγος κινήσεων των δύο αντιπάλων). Ο σκοπός αυτού του κανόνα είναι να εμποδίσει έναν παίκτη που δεν έχει καμία πιθανότητα να κερδίσει στο να συνεχίζει πεισματικά να παίζει επ' αόριστον, ή να προσπαθήσει να κερδίσει κουράζοντας κατ' ουσίαν τον αντίπαλό του.

Όλα τα βασικά ματ μπορούν να επιτευχθούν με λιγότερες από 50 κινήσεις. Ωστόσο, τον 20ό αιώνα, ανακαλύφθηκε ότι σε ορισμένες θέσεις στο φινάλε η νίκη είναι εφικτή, αλλά απαιτεί περισσότερες από 50 κινήσεις (χωρίς σύλληψη ή κάποια κίνηση πιονιού). Ως εκ τούτου, ο κανόνας άλλαξε για να επιτραπούν ορισμένες εξαιρέσεις στις οποίες επετράπησαν 100 κινήσεις για κάποιους ιδιαίτερους συνδυασμούς υλικού. Στη συνέχεια ανακαλύφθηκαν όλο και περισσότερες τέτοιες νικηφόρες θέσεις, και έτσι το 1992 η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (FIDE) κατάργησε όλες αυτές τις εξαιρέσεις και επανέφερε τον αυστηρό κανόνα των 50 κινήσεων.

Δήλωση του κανόνα

Το σχετικό τμήμα στον επίσημο νόμο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σκακιού είναι ο κανόνας 9.3:

Η παρτίδα είναι ισόπαλη μετά από ορθό αίτημα του παίκτη που έχει την κίνηση, αν

(α) καταγράψει στο φύλλο του αγώνα και δηλώσει στον διαιτητή την πρόθεσή του να κάνει μια κίνηση η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα, στις 50 κινήσεις που θα ακολουθήσουν από τον κάθε παίκτη, να μην υπάρχει κίνηση πιονιού ούτε σύλληψη κάποιου πεσσού, ή

(β) στις τελευταίες 50 διαδοχικές κινήσεις που έχουν γίνει από τον κάθε παίκτη δεν υπάρχει κίνηση πιονιού ούτε σύλληψη κάποιου πεσσού.

Ο ισχυρισμός δεν είναι ανάγκη να γίνει με την πρώτη ευκαιρία – μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, όταν δεν υπάρχουν συλλήψεις ή κινήσεις πιονιών κατά τις τελευταίες πενήντα κινήσεις.

Σύμφωνα με τον κανόνα των πενήντα κινήσεων, η παρτίδα δεν δηλώνεται αυτόματα ως ισόπαλη, η ισοπαλία πρέπει να ζητηθεί από κάποιον παίκτη όταν είναι η σειρά του να κάνει κίνηση. Ως εκ τούτου, μια παρτίδα μπορεί να συνεχιστεί και πέραν του σημείου, όπου η ισοπαλία θα μπορούσε να έχει ζητηθεί σύμφωνα με τον κανόνα. Θεωρητικά, μια παρτίδα μπορεί να συνεχιστεί επ' αόριστον με αυτό τον τρόπο, αλλά στην πράξη, όταν μπορεί να ζητηθεί μια ισοπαλία σύμφωνα με τον κανόνα των πενήντα κινήσεων, κάποιος από τους παίκτες είναι συνήθως στην ευχάριστη θέση να την διεκδικήσει.

Ο παρτίδες που καταλήγουν ισόπαλες πριν από το φινάλε βάσει του κανόνα των πενήντα κινήσεων είναι σπάνιες. Ένα παράδειγμα είναι η παρτίδα Φιλίποβιτς εναντίον Σμεντέρεβατς, στο Πολανίτσα Ζντρόι το 1966, το οποίο συντάχθηκε ως ισόπαλο στην 70ή κίνηση χωρίς να έχουν γίνει συλλήψεις καθ' όλη την παρτίδα, ενώ το τελευταίο πιόνι είχε μετακινηθεί στην 20ή κίνηση.

Πηγές

• FIDE (1944), The Laws of Chess - Official Code, Sutton Coldfield 
• FIDE (1989), The Official Laws of Chess, Macmillian, ISBN 0-02-028540-X 
• Giddins, Steve (2012), The Greatest Ever Chess Endgames, Everyman Chess, ISBN 978-1-85744-694-4 
• Goichberg, Bill; Jarecki, Carol; Riddle, Ira Lee (1993), U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess (4η έκδοση), McKay, ISBN 978-0-8129-2217-2, https://archive.org/details/uschessfederatio0000unit 
• Harkness, Kenneth (1970), Official Chess Rulebook, McKay, ISBN 0-679-13028-4 
• Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), «fifty move law», The Oxford Companion to Chess (2η έκδοση), Oxford University Press, ISBN 0-19-866164-9 
• Kasparov, Garry (2010), Modern Chess: Part 4, Kasparov vs Karpov 1988-2009, Everyman Chess, ISBN 978-1-85744-652-4 
• Kazic, Bozidar; Keene, Raymond; Lim, Kok Ann (1985), The Official Laws of Chess, Batsford, ISBN 0-7134-4802-4 
• Lutz, Christopher (1999), Endgame Secrets: How to plan in the endgame in chess, Batsford, ISBN 978-0-7134-8165-5 
• McCrary, John (2004), «The Evolution of Special Draw Rules», Chess Life (November): 26–27 
• Morrison, Martin (1975), Official Rules of Chess, McKay, ISBN 0-679-14039-5 
• Morrison, Martin (1978), Official Rules of Chess (2η έκδοση), McKay, ISBN 0-679-14043-3 
• Nunn, John (2010), Nunn's Chess Endings, volume 1, Gambit Publications, ISBN 978-1-906454-21-0 
• Speelman, Jon; Tisdall, Jon; Wade, Bob, Batsford Chess Endings, B. T. Batsford, ISBN 0-7134-4420-7  [1993 έκδοση, ISBN 0-8050-2947-8].
• Schiller, Eric (2003), Official Rules of Chess (2η έκδοση), Cardoza, ISBN 978-1-58042-092-1 
• Stiller, Lewis (1996), «On Numbers and Endgames: Combinatorial Game Theory in Chess Endgames», στο: Nowakowski, Richard, επιμ., Multilinear Algebra and Chess Endgames, Cambridge University Press, ISBN 0-521-57411-0 
• Troitzky, Alexey (2006), Collection of Chess Studies, Ishi Press, ISBN 0-923891-10-2 
• Whitaker, Norman; Hartleb, Glenn (1960), 365 Selected Endings 

Περαιτέρω ανάγνωση

• Just, Tim; Burg, Daniel B. (2003), U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess (5η έκδοση), McKay, ISBN 0-8129-3559-4 
• Redman, Tim (1987), U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess (3η έκδοση), McKay, ISBN 0-679-14154-5, https://archive.org/details/uschessfederatio00unit